MENANDLIFE AWARDS 2024
MENANDLIFE AWARDS 2024

Thể chế - Bà đỡ cho các doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh

Có một chuyện nói nữa là thừa nhưng không thể không nói lại: Đó là chuyện doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam phát triển không bền vững, sau một năm thống kê cho thấy ra đời nhiều nhưng chết cũng nhiều, sống được thì chậm lớn.

PGS.TS. Nguyễn Minh Hòa

Có thể chỉ ra nhiều nguyên nhân nhưng suy cho cùng nguyên nhân của mọi nguyên nhân là chuyện của thể chế. Không thể nói khác được, bởi thể chế là toàn bộ khung bao của một nền kinh tế. Một trong các điểm mấu chốt quan trọng nhất để cho doanh nghiệp lớn lên được là tinh thần “nhà nước / chính phủ kiến tạo”.

Tháng 11/2017, lần đầu tiên Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc nói đến chính phủ kiến tạo tại nghị trường Quốc hội, nhưng tinh thần của Chính phủ kiến tạo chưa được tiếp tục triển khai mạnh mẽ. Có lẽ, hiện thực hoá nó còn vướng mắc rất nhiều nút nghẽn mà những nút nghẽn này lại tồn tại ngay trong chính bản thân thể chế.

Tinh thần chính phủ kiến tạo không phải là mới trên thế giới, nó đã được phổ thông rộng rãi ở các nước phát triển từ những năm 50 của thế kỷ trước và được du nhập vào Đông Nam Á từ trước 1980.

Một câu hỏi kinh điển là bộ máy cầm quyền quốc gia như nhà nước, chính phủ sinh ra để làm gì?

Cách nay một vài thập niên câu trả lời là nhà nước, chính phủ đóng vai trò thống trị, điều khiển, kiểm soát, dạy dỗ và trừng phạt còn bây giờ tình hình đã đổi khác. Chính phủ đóng vai trò là một tổ chức phục vụ còn các thành phần xã hội, trong đó có doanh nghiệp là công sự, cộng tác (partner).

Lúc này bộ máy nhà nước, chính phủ là người kiến tạo nên các luật chơi, gồm có luật, các văn bản dưới luật, và các nguyên tắc, qui định, định chế để cho các thành phần kinh tế - xã hội hoạt động.

Điều khác biệt lớn nhất so với thể chế bao cấp là chính phủ đóng vai trò không chỉ là đưa ra luật lệ và chế tài mà còn hỗ trợ về pháp lý, vật chất, tinh thần để cho các doanh nghiệp lớn nhỏ thể hiện năng lực của mình một cách bình đẳng trong quá trình sản xuất - phân phối - trao đổi - tiêu dùng.

Thêm vào nữa, chính phủ chỉ đóng vai trò là cơ quan quản lý nhà nước dựa trên pháp luật, không tham gia sâu vào quá trình vận hành của doanh nghiệp và không chỉ có vậy, chính phủ không được có doanh nghiệp, không sản xuất, không làm kinh tế.

Điều đó có nghĩa là từ cây kim, cọng rác đến sản xuất máy bay phản lực, tầu ngầm nguyên tử là chuyện của các doanh nghiệp tư nhân. Chính phủ cần thì đấu thầu, đặt hàng doanh nghiệp theo yêu cầu.

Bởi nếu chính phủ mà đại diện là các bộ có doanh nghiệp sân sau thì không bao giờ có chuyện bình đẳng.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nêu ra bốn đặc điểm cốt lõi của chính phủ kiến tạo, gồm có:

Thứ nhất, đó phải là một chính phủ chủ động thiết kế ra một hệ thống pháp luật, những chính sách, thể chế tốt để nuôi dưỡng nền kinh tế phát triển.

Thứ hai, nhà nước không làm thay thị trường, những khu vực nào thị trường, doanh nghiệp tư nhân có thể làm được thì nhà nước không can thiệp mà thay vào đó là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp làm.

Thứ ba, chính phủ kiến thiết nên môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng

Thứ tư, chính phủ cũng phải thực hiện nói đi đôi với làm, siết chặt kỷ cương, áp dụng chính phủ điện tử vào vận hành bộ máy.

Như vậy, nhận thức của người đứng đầu đã rõ, đường hướng đã rõ nhưng cho đến nay môi trường chưa thuận lợi cho nên doanh nghiệp vẫn gặp muôn vàn khó khăn.

Làm sao có thể minh bạch, bình đẳng được khi mà các bộ được giao quyền xây dựng luật và các văn bản dưới luật, trong khi bộ nào cũng có các doanh nghiệp riêng của mình. 

Đến như Bộ Giáo dục và đào tạo cũng có nhà xuất bản, công ty xây dựng trường học. Bộ Y tế có các doanh nghiệp dược, sản xuất thiết bị y tế. Như thế lợi ích nhóm và chuyện đưa ra các giấy phép con làm rào cản các doanh nghiệp không phải là người nhà là chuyện hiển nhiên.

Hàng năm Chính phủ nhận vốn ODA rất lớn nhưng vốn này không tới được tay doanh nghiệp tư nhân mà được giao cho các tập doàn kinh tế nhà nước, các công ty, doanh nghiệp của nhà nước được coi là đáng tin cậy hơn.

TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương có nhận định rằng: 98% doanh nghiệp ở Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa nhưng theo thứ tự ưu tiên tiếp cận nguồn lực, các doanh nghiệp này xếp ở cuối bảng, sau doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI và các tập đoàn tư nhân lớn.

Chính vì kiểu kinh tế thị trường một nửa và thể chế kinh tế vận hành chưa thoát ra khỏi bao cấp, vẫn còn nặng xin cho, mới đưa đến hệ quả là doanh nghiệp tư nhân nào tranh thủ được khe hở, chỗ dựa để cầu cạnh thì lớn lên một cách bất thường.

Chuyện một doanh nghiệp tư nhân bằng cách nào đó được cấp không cho một mảnh đất vàng giữa trung tâm TP. HCM, Đà Nẵng hay được chỉ định thầu một dự án lớn thì coi như cầm chắc thắng lớn mà không phải làm gì ngoài chuyện tích cực... ngoại giao.

Chính kiểu này làm cho một số ít doanh nghiệp lớn lên quá nhanh, tạo ra khoảng cách phát triển bất bình đẳng so với đa số các doanh nghiệp làm ăn chân chính khác.

Chuyện “Vũ nhôm” một tay che cả bầu trời, lôi được hàng chục cán bộ lãnh đạo vào cuộc chơi phục vụ cho mình là một ví dụ.

Sẽ là thiếu sót khi nói đến lòng tin! Đã khi nào chúng ta đặt câu hỏi, có bao nhiêu chủ doanh nghiệp tư nhân dốc toàn bộ vốn liếng, tài sản, nhân lực, vật lực ra đầu tư ở đất nước này? Chắc không nhiều đâu, ai cũng vừa làm vừa nghe ngóng, ngó trước ngó sau.

Tương tự như vậy, tại sao vốn trong dân rất lớn nhưng người dân chẳng thà mua vàng, mua đô la cất đi hơn là mang ra đưa vào dòng chảy sản xuất.

Nguyên nhân chính là lòng tin chưa đủ lớn. Chính sách thay đổi quá nhanh, chuẩn mực đúng sai không rõ ràng, nhất là khi phán quyết đúng sai lại phụ thuộc vào cá nhân của một vài lãnh đạo cấp tỉnh, thành, môi trường đầu tư không ổn định, khi xảy ra sự cố không được ai đứng ra bảo vệ,… tất cả những chuyện đó tác động đến niềm tin.

Các nhà doanh nghiệp vừa làm vừa thủ, vừa làm vừa tìm đường lui; như thế làm sao doanh nghiệp lớn mạnh, ngang tầm với bạn bè trong khu vực được.

Khi nhà nước, chính phủ chỉ làm công việc quản lý nhà nước thì tự khắc bộ máy chức năng sẽ nhỏ gọn, không cồng kềnh, từ hơn 2 triệu người xuống còn vài trăm ngàn, khi đó tiền thuế của dân sẽ đủ nuôi bộ máy mà không phải có doanh nghiệp sân sau.

Khi nhà nước không ôm đồm quá nhiều chức năng không phải của mình, trả lại cho xã hội thì mọi chuyện sẽ minh bạch hơn và bộ máy chuyển động trơn chu hơn. Chẳng hạn, việc xây dựng gia đình yên ấm, hình thành nhân cách, đạo đức cho công dân, vui chơi giải trí được coi là chuyện của các tổ chức nhân dân, phi chính phủ, tổ chức tôn giáo thì ngân sách nhà nước dành cho đầu tư phát triển sẽ nhiều hơn là nuôi quá nhiều tổ chức chính trị - xã hội cồng kềnh, tốn kém mà không hiệu quả.

Xu hướng phát triển hiện nay đang diễn ra ở các quốc gia phát triển cao là: Kinh tế thị trường, nhà nước tam quyền phân lập, xã hội dân sự là ba trụ cột chính đảm bảo cho một quốc gia phát triển.

Theo Theleader



Bình Luận

Furla Bag Line – Khi chiếc túi hóa thành hương thơm

Từ di sản túi xách Ý trứ danh, Furla mở ra chương mới trong thế giới hương thơm với Bag Line – bộ sưu tập biến biểu tượng thời trang thành cảm xúc khứu giác. Mỗi chai nước hoa là một “túi nhỏ” chứa đầy sắc thái của người phụ nữ Furla: thanh lịch, tự do và tràn đầy sức sống.

Venezia & Oriente: Khi Venice chạm đến linh hồn phương Đông

Từ trái tim Venice – thành phố của hương liệu và sắc màu Murano – The Merchant of Venice kể tiếp câu chuyện di sản qua Venezia & Oriente. Bộ sưu tập tôn vinh mối giao thoa giữa nghệ thuật Ý và phương Đông, nơi trà, trầm và xạ hương hòa làm một bản giao hưởng tinh tế.

Louis Vuitton x Takashi Murakami ra mắt dáng túi Capucines mới

Bộ sưu tập Artycapucines VII – Louis Vuitton x Takashi Murakami một lần nữa khẳng định sức sống bất tận của nghệ thuật đương đại, nơi tầm nhìn sáng tạo của nghệ sĩ nhật bản danh tiếng Takashi Murakami được hòa quyện cùng tinh hoa chế tác thủ công của Louis Vuitton.

TUMI mời bạn tận hưởng "Gift Joy" trong mùa lễ này

Khám phá những món quà có giá trị trường tồn tôn vinh sự tỉ mỉ có chủ đích, và vẻ đẹp trong từng chi tiết.

Viktor&Rolf giới thiệu Joong Archen Aydin làm đại sứ khu vực Đông Nam Á

Singapore, ngày 13 tháng 10 năm 2025 — Thương hiệu nước hoa Viktor&Rolf chính thức công bố Joong (Archen Aydin) – nam người mẫu, diễn viên và ca sĩ nổi tiếng đến từ Thái Lan – trở thành Đại sứ khu vực Đông Nam Á.

3 thế hệ kiến tạo hành trình di sản 60 Nhựt Tailor

Từ một tiệm may nhỏ ở cố đô Huế, Nhựt Tailor đã đi qua hơn nửa thế kỷ thăng trầm của đất nước. Khởi đầu bằng đôi tay khéo léo của một người thợ may trẻ, câu chuyện này đã trở thành huyền thoại về nghề thủ công Việt Nam – bền bỉ, tinh tế, và trường tồn.

Thảo Nguyên Phương ra mắt triển lãm “Sợi” như một dấu ấn tiên phong tại Việt Nam

Sáu năm tiên phong và kiên định theo đuổi fiber art (nghệ thuật sợi) tại Việt Nam, đây là lần đầu tiên Thảo Nguyên Phương ra mắt triển lãm cá nhân như một cơ hội giới thiệu đến công chúng bộ môn nghệ thuật mới lạ.

Oud Zarian - Huyền thoại trầm hương 80 năm của Creed

Ra đời từ những cánh rừng sâu Bangladesh, Oud Zarian là minh chứng cho nghệ thuật chế tác vượt thời gian của Creed – nơi mỗi giọt hương là kết tinh của 80 năm chờ đợi, biến trầm hương thành “vàng lỏng” mang đậm dấu ấn xa xỉ và huyền bí.

NISHANE – Hành trình hương thơm vượt mọi biên giới

Từ Istanbul – giao điểm giữa phương Đông và phương Tây, NISHANE định nghĩa lại nghệ thuật nước hoa niche bằng khả năng “kể chuyện bằng hương thơm”. Những sáng tạo như Hacivat, Ani và Wūlóng Chá là ba bản giao hưởng tinh tế, đưa cảm xúc con người vượt khỏi mọi biên giới của không gian và thời gian.

Hành trình ký ức trên làn hương – Atelier Des Ors Memory Lane

Từ trái tim của Grasse – kinh đô nước hoa thế giới, Atelier Des Ors tái hiện sức mạnh của ký ức khứu giác qua bộ sưu tập Memory Lane. Mỗi tầng hương là một lát cắt thời gian, nơi cảm xúc và nghệ thuật hòa quyện thành những hồi ức vĩnh cửu.

Suzuki chính thức ra mắt All-new Fronx: Vượt mọi khuôn mẫu, kỷ niệm hành trình 30 năm tại Việt Nam

Suzuki Việt Nam chính thức giới  thiệu All-new Suzuki Fronx, đánh dấu hành trình 30 năm đồng hành và phát triển tại Việt  Nam. Mẫu SUV coupe mang thông điệp “Vượt Mọi Khuôn Mẫu” (Dare to Reshape), khẳng  định cam kết mang đến cho khách hàng Việt những trải nghiệm di chuyển mới mẻ, an toàn và đầy cảm hứng.

The Viet Concept - "Made in Vietnam” giữa lòng Dubai

Sau một năm ra mắt, The Viet Concept (TVC) – nền tảng thương mại điện tử giám tuyển đầu tiên đưa thiết kế Việt đến thị trường Trung Đông – đang dần trở thành cầu nối giữa tinh thần sáng tạo Việt Nam và thế giới. Bắt đầu từ một ý tưởng cá nhân, TVC hiện là một trong những mô hình bán lẻ tiên phong mang bản sắc thời trang Việt đến Dubai và Saudi Arabia.

Việt Nam là điểm đến tiếp theo của Emirates trong chiến dịch tuyển dụng phi công máy bay toàn cầu

Emirates, hãng hàng không quốc tế lớn nhất thế giới, đang đẩy mạnh hoạt động tuyển dụng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh để đáp ứng nhu cầu tăng mạnh từ hành khách. Hãng sẽ tổ chức chương trình roadshow tuyển dụng phi công tại Hà Nội từ ngày 28 đến 29 tháng 11 và tại Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 1 đến ngày 2 tháng 12 để tuyển dụng các phi công thương mại giàu kinh nghiệm.

Thương hiệu thời trang Mr Crazy & Lady Sexy chinh phục Tuần Lễ Thời Trang Paris 2025

Sau dấu ấn rực rỡ tại New York Fashion Show, thương hiệu thời trang cao cấp Mr Crazy & Lady Sexy tiếp tục góp mặt tại Tuần lễ Thời trang Paris 2025 với bộ sưu tập BORN ROYAL –tôn vinh vẻ đẹp kiêu hãnh và bản lĩnh của người phụ nữ thời đại mới.

Hotel Indigo Saigon The City được vinh danh tại Lễ trao giải World Travel Awards 2025

Hotel Indigo Saigon The City tự hào khi được xướng tên là “Khách sạn Mới Hàng đầu Việt Nam 2025” tại Lễ trao giải World Travel Awards, diễn ra vào ngày 13 tháng 10 năm 2025 tại Hồng Kông. Giải thưởng cao quý này đánh dấu một cột mốc đầy ý nghĩa đối với khách sạn, ghi nhận nỗ lực của tập thể “người kể chuyện” tại Hotel Indigo Saigon The City trong hành trình đưa tinh thần khu phố Sài Gòn ra thế giới.

Cuộc thi ảnh Di sản Việt Nam 2025: 'Chạm di sản, cảm chất riêng'

Tạp chí Vietnam Heritage thuộc Hội Di sản Văn hóa Việt Nam phối hợp cùng nhóm sinh viên “Gen Zi sản” chuyên ngành truyền thông Trường Đại học FPT chính thức phát động Cuộc thi ảnh Di sản Việt Nam 2025 - Vietnam Heritage Photo Awards 2025 với thông điệp “Chạm di sản, cảm chất riêng.”

Một ngày “đổi gió” tại Phương Nam Resort  - Nơi năng lượng được làm mới giữa thiên nhiên

Phương Nam Resort - khu nghỉ dưỡng xanh nằm ngay rìa TP. Hồ Chí Minh - là nơi cho bạn một ngày thật thú vị.

Nhịp tim và sự gắn kết

InterContinental Phu Quoc Long Beach Resort – Khu nghỉ dưỡng dành cho gia đình sang trọng hàng đầu châu Á năm 2025