MENANDLIFE AWARDS 2024
MENANDLIFE AWARDS 2024

Tản mạn về cửa

Nhà thì phải có cửa. Đó là một điều hiển nhiên. Cửa không chỉ là nơi đi ra đi vào, là nơi mở ra đóng lại, mà còn mang nhiều ý nghĩa khác. Cửa chính được coi như bộ mặt của ngôi nhà, của chủ nhân. Hơn thế nữa cửa là một giá trị tinh thần, một biểu trưng đậm tính văn hoá.

Cửa sổ – nơi đón nguồn ánh sáng

Cửa là…

Theo định nghĩa trong Từ điển Tiếng Việt (tác giả Văn Tân chủ biên, NXB Khoa học xã hội – 1977): Cửa là chỗ mở ra ở buồng hoặc ở vách để thông với ngoài hoặc buồng khác.

Theo định nghĩa trong Từ điển Bách khoa Việt Nam (2005), thì: Cửa là bộ phận của kết cấu ngăn che của nhà và công trình nhằm đáp ứng yêu cầu sử dụng đi lại, giao lưu không khí, lấy ánh sáng. Được phân ra theo chức năng, hình dạng, theo cách đóng mở; theo vật liệu…

Theo định nghĩa trong các giáo trình kiến trúc: Cửa là kết cấu bao che, ngăn chia linh động để phân chia các không gian, các phòng chức năng nhằm phù hợp với yêu cầu sử dụng trong từng thời điểm cụ thể…

Cửa cũng là nơi bán hàng, kinh doanh

Ở định nghĩa thứ nhất, khái niệm cửa thiên về vị trí không gian, các định nghĩa sau thiên về mô tả đặc tính và chức năng. Tuy nhiên, các định nghĩa trên đều cho thấy cửa là một sự vật cụ thể, rất gần và gắn liền với kiến trúc. Thực tế ta cũng thấy rằng: Về cơ bản, các công trình kiến trúc được làm cho con người sử dụng để làm việc và sinh hoạt (không tính các công trình biểu trưng, công trình đặc biệt) thì đều có cửa, dù nhiều hay ít. Cửa gắn với công trình vừa có vai trò công năng vừa mang yếu tố thẩm mỹ.

Cửa với kiến trúc

Như trên đã đề cập, cửa là một bộ phận gắn liền với nhà, với công trình kiến trúc. Về mặt công năng, cửa là một yếu tố quan trọng của giao thông (cửa đi), hay về mặt vật lý kiến trúc như: chiếu sáng, thông gió (cửa sổ). Về mặt thẩm mỹ, cửa là những điểm nhấn cho mảng hay định tuyến cho không gian kiến trúc; ở mặt ngoài, cửa là thành phần tạo nên mặt đứng, hình thức kiến trúc cho công trình.

Cửa bức bàn trong công trình cổ với những song gỗ như một tấm mành

Từ xưa, trong kiến trúc dân gian, ông cha ta đã rất chú trọng tới cửa trong việc làm nhà. Cửa (chính) cũng mang ý nghĩa như là bộ mặt của ngôi nhà, của chủ nhân. Chính vì lẽ đó, cửa là một phần rất được quan tâm và đầu tư. Nhà tranh, nhà ngói, nhà nghèo, nhà giàu… dẫu thế nào cũng có một cái cửa chính tốt-nhất-có-thể. Nhà nghèo thì cửa có khi chỉ là cái liếp tre, nhà giàu thì cửa gỗ đinh, gỗ lim… Cửa đẹp, cửa chắc chắn, cửa gỗ tốt cũng là niềm tự hào của gia chủ. “Nhà cao cửa rộng” là một niềm mơ ước của bất kỳ ai. Cửa cũng có thể là nơi thể hiện đặc thù tính cách hay những ước mơ khát vọng của chủ nhân. Bài ca dao về người thợ mộc Thanh Hoa có nhiều câu nói về nghề mộc, nhưng dừng lại ở chữ “cửa” nhiều nhất:

Cửa ván nẹp trong nhà ở nông thôn

“… Bốn cửa anh chạm bốn lươn,

Con thì thắt khúc, con trườn bò ra.

Bốn cửa anh chạm bốn hoa,

Trên là hoa sói, dưới là hoa sen.

Bốn cửa anh chạm bốn đèn…”

“Bốn cửa anh chạm…”  lặp đi lặp lại thành điệp khúc cho thấy sự quan tâm và say mê của người thợ mộc, cũng cho thấy cửa có ý nghĩa nhường nào.

Cửa cũng quan trọng với nhà bởi hướng. Làm nhà xem hướng cửa như một sự tất yếu. Xem hướng hợp với địa lý và khí hậu tự nhiên; xem hướng hợp với tuổi, mệnh của chủ nhân. Rồi khi đóng cửa phải chọn kích thước đẹp, số tốt để may mắn, để ăn nên làm ra, phát tài phát lộc. Loại bỏ các yếu tố phi khoa học ra, thì chúng ta thấy rằng “cửa” là một yếu tố mang tính truyền thống tín ngưỡng ăn sâu vào tiềm thức người dân ở mọi tầng lớp.

Cửa – từ lịch sử tới hiện tại

Ngày xưa, trong kiến trúc dân gian, cửa đều được làm bằng vật liệu có nguồn gốc tự nhiên như tre, gỗ. Những vật liệu này có sẵn và dễ làm với phương thức thủ công. Từ những tấm phên, liếp bằng tre, tới cửa ván nẹp, cửa bức bàn thượng song hạ bản; cửa đã mang tới cho công trình kiến trúc những ưu việt về công năng và giá trị thẩm mỹ. Yếu tố liên kết bằng kim khí trong các loại cửa thời gian đầu hầu như không có. Cửa được liên kết bằng mộng, bằng keo, bằng chốt tre; bản lề cửa được cấu tạo theo kiểu “ngõng” có trục gỗ xuyên qua lỗ mộng tròn. Các bộ phận cấu tạo khác như tay cầm, then cửa đều bằng gỗ. Hình thức và cấu tạo cửa bức bàn trong nhiều công trình kiến trúc truyền thống còn tới bây giờ là minh chứng cho sự thông minh và tài hoa của những người thợ thủ công. Những công trình cổ được tôn tạo, phục chế ở thời điểm bây giờ, người ta vẫn làm y nguyên theo cách thức người xưa.

Cửa trong kính ngoài chớp rất phù hợp với khí hậu nhiệt đới

Một biến thể trong kiến trúc hiện đại: Cửa ngoài kính trong chớp lật

Khi người Pháp vào, họ đã mang theo lối kiến trúc của nước bản địa, sau đó chuyển hoá sang kiến trúc Đông Dương phù hợp với văn hoá, khí hậu của Việt Nam. Hệ thống cửa trong kính ngoài chớp là một đặc điểm lớn của lối kiến trúc này.  Nó trở thành mẫu mực và là lựa chọn duy nhất phù hợp với hình thức kiến trúc đó cũng như khí hậu nhiệt đới của Việt Nam. Những công trình thời đó đa phần là biệt thự, công thự, công sở và các công trình công cộng khác. Hệ thống cửa trong kính ngoài chớp trở nên phổ cập mãi về sau, cho dù hình thức kiến trúc có thay đổi và có thêm những loại hình kiến trúc mới.

Sự phát triển của khoa học kỹ thuật, xã hội nói chung và kiến trúc nói riêng trong những năm gần đây đã đem lại sự đa dạng về chủng loại cửa. Nhiều loại cửa mới ra đời, với sự khác biệt cả về vật liệu, hình thức, màu sắc, cấu tạo, cơ cấu hoạt động… Những công trình mới, hiện đại ra đời không thể dừng lại ở những loại cửa xưa cũ khi không còn phù hợp về hình thức kiến trúc và tính năng sử dụng. Các vật liệu mới cũng dần được nghiên cứu ứng dụng vào thực tiễn thay cho vật liệu truyền thống là gỗ – vốn là tài nguyên rừng đang cạn kiện khắp toàn cầu. Kiến trúc sư thiết kế cũng luôn phải cập nhật thông tin về công nghệ và vật liệu cửa để đưa ra những giải pháp tối ưu trên nhiều phương diện: công năng, khí hậu, hình thức, kinh tế… Nếu như ngày xưa chỉ có cửa gỗ tự nhiên thì bây giờ có cửa gỗ công nghiệp, cửa nhựa, cửa U-PVC, cửa nhôm, cửa thép… Các chủng loại kính cũng đa dạng hơn và bền hơn. Nếu như ngày xưa hầu như chỉ có một cơ chế cửa mở quay, thì bây giờ cửa có thể mở trượt, mở hất, mở lật. Có cả một thế giới về cửa trong bối cảnh xây dựng hiện nay.

Cửa không chỉ là cửa

Không rõ cửa xuất hiện và gắn với công trình kiến trúc tự bao giờ, nhưng rõ ràng cửa là một bộ phận đặc thù không thể thiếu trong công trình kiến trúc. Thế cho nên cửa luôn gắn với nhà thành cụm từ Nhà-Cửa. Nhà cửa không còn đơn thuần là Nhà và Cửa nữa, mà là một nơi chốn, một cơ ngơi, một khái niệm mang cả yếu tố tinh thần.

Cửa chạm hoa văn các tích Phật giáo ở chùa Bảo Sái – Yên Tử

Cửa Bắc thành Hà Nội

Cửa vượt ra khái niệm thông thường của một bộ phận, một thành phần trong kiến trúc. Dân gian có nhiều câu thành ngữ, tục ngữ có chữ “Cửa” đầy tinh tế để nói về những vấn đề khác trong cuộc sống và xã hội, như: Nhà cao cửa rộng; Cửa đóng then cài; Vợ chồng đóng cửa bảo nhau; Khôn ngoan ra cửa quan mới biết; Đánh trống qua cửa nhà sấm…hay ca dao: Nghèo thì dễ ở dễ ăn/ Giàu thì cửa ngáng, cửa ngăn khó vào… Như vậy, cửa đã đại diện cho một không gian hay một tầng bậc, ý niệm nào đó.

Cửa ô (Ô Quan Chưởng)

Ở một nghĩa đen khác, cửa là nơi chuyển tiếp cả về mặt không gian và địa lý, dĩ nhiên ở đây có thể không còn cánh cửa nữa, hoặc nếu có thì mang tính chất tượng trưng nhiều hơn. Đó là: cửa lò, cửa ga, cửa thành, cửa ô, cửa khẩu, cửa biên giới, cửa rừng, cửa hang, cửa sông, cửa biển…  Vẫn là chữ “cửa” nhưng quy mô, khái niệm và sự tác động vào ý thức hoàn toàn khác. Có những “cửa” vẫn rất gần với nghĩa ban đầu ở góc độ nào đó, như là cửa thành, cửa khẩu, cửa ô… Với những “cửa” này, kiến trúc có thể hiện lên rất cụ thể và có mối quan hệ trực tiếp với “cửa”.

Cửa thiền

Ở một lớp nghĩa cao hơn, “cửa” là ranh giới của một không gian khác, thời gian khác, không cụ thể và có màu sắc của triết lý, tôn giáo hay thể hiện một quan điểm nhân sinh. Đó là: cửa ải, cửa sinh, cửa tử, cửa Phật, cửa thiền, cửa Khổng, cửa thiên đàng…

Những khung cửa thời gian

Hình như, mỗi khung cửa đều lưu dấu thời gian. Hình như thời gian đi qua khung cửa đều đọng lại một chút gì đó: nắng, mưa, buồn, vui, kỷ niệm và nỗi nhớ… Hình ảnh người mẹ ngồi ở cửa đợi con, hình ảnh người vợ tựa cửa ngóng chồng… không phải là hình ảnh hư cấu trong văn học. Đó là những hình ảnh rất thật; bởi nó chính là cuộc sống. Người đi làm về hạnh phúc dừng lại trước cửa nhà, người đi xa về thành phố bồi hồi ở cửa ô… Cửa như một khoảng dừng, một dấu lặng, một cái gì đó luôn tác động sâu vào tiềm thức con người.

Cửa là một khoảng dừng, một dấu lặng

Nơi suy tư hay chờ đợi

Rồi một ngày nào đó, ta đã đi qua bao nhiêu nơi, vào bao nhiêu công trình, đi qua những khung cửa sáng loáng, trong suốt, những cửa quay, cửa tự động… chợt xúc động dâng trào trước một ô cửa cũ kỹ rêu phong, một cành hoa rủ – gần gũi và thân thương như thế!

Cửa đóng lại khi đêm đã về khuya

Lá vàng rụng trước cửa

Khung cửa thời gian

Theo Tạp chí Kiến trúc



Bình Luận

LOEWE Aire Sutileza: Khi mùi hương trở thành nghệ thuật kể chuyện

Trong thế giới nước hoa, layering – nghệ thuật phối mùi – không chỉ là xu hướng mà còn là cách người dùng tạo nên một dấu ấn hương độc bản, thể hiện cá tính và cảm xúc một cách tinh tế. Với LOEWE Aire Sutileza, thương hiệu danh tiếng đến từ Tây Ban Nha mang đến một lựa chọn lý tưởng để khơi gợi cảm hứng sáng tạo qua từng tầng hương.

MONOTHEME: HƯƠNG THƠM Ý KHIẾN TRÁI TIM LỆCH NHỊP

LỆCH NHỊP Sinh ra tại kinh đô nghệ thuật Venice, Monotheme mang tinh thần cổ điển Ý vào từng lớp hương nước hoa. Không chạy theo xu hướng, mỗi chai là một tuyên ngôn thanh lịch vượt thời gian, dành cho người phụ nữ yêu sự nhẹ nhàng, gợi cảm và sang trọng đích thực.

Khám phá những mùi hương lý tưởng cho mùa hè cùng LOEWE

Khi thời tiết trở nên oi ả, một mùi hương thanh mát, nhẹ nhàng chính là “trợ thủ đắc lực” giúp bạn luôn cảm thấy dễ chịu và tự tin. Với phong cách tinh tế, gần gũi thiên nhiên, LOEWE Perfumes mang đến loạt lựa chọn hoàn hảo cho mùa hè – không nồng gắt, không áp lực, nhưng vẫn lưu hương bền bỉ và mang đậm cá tính.

4711 Original Eau de Cologne - Khi hương thơm trở thành nét đẹp vượt thời gian

Ra đời từ năm 1792, 4711 Original Eau de Cologne là một trong những dòng nước hoa lâu đời nhất thế giới – biểu tượng cho vẻ đẹp thuần khiết và truyền thống nước hoa Cologne đích thực. Không chạy theo xu hướng, 4711 giữ vững tinh thần cổ điển, thanh mát và dễ chịu – như một làn gió nhẹ luôn có mặt khi ta cần một khoảnh khắc tĩnh lặng cho riêng mình.

Furla Bag Line: Khi nước hoa mang dáng vẻ thời trang

Từ di sản thủ công Ý đến cảm hứng túi xách thời thượng, Furla khéo léo biến từng giọt hương thành một món phụ kiện đầy cá tính. Bộ tứ Autentica, Unica, Mistica và Pura không chỉ là nước hoa – mà là tuyên ngôn sống động của người phụ nữ hiện đại.

Initio Parfums Privés - Hành trình nội tâm qua từng tầng hương

Dù là phong cách gợi cảm, quyến rũ, hay yêu thích sự sang trọng, tinh tế và biết cách tận hưởng cuộc sống, Initio Parfums Privés hứa hẹn sẽ là thương hiệu nước hoa đẳng cấp mang đến cho bạn đa dạng sự lựa chọn về hương thơm, đặc biệt với Paragon, Oud for Greatness Neo, và Narcotic Delight.

Khi hương thơm là cầu nối giữa thiên nhiên và nghệ thuật

Loewe Earth – một trong những sáng tạo nổi bật nhất từ thương hiệu nước hoa cao cấp LOEWE – mang đến trải nghiệm khứu giác tinh tế, kết hợp giữa các nốt hương tự nhiên và kỹ thuật chế tác mùi hương đầy cảm hứng.

PARFUMS DE MARLY – Dấu ấn hương thơm mang phong cách thời đại

Khám phá hành trình hương thơm đặc sắc – nơi vẻ đẹp di sản quý tộc Pháp giao hòa với phong cách hiện đại tinh tế. Palatine, Althair và Perseus – mỗi bản hòa ca hương thơm là tuyên ngôn cá tính, khắc họa trọn vẹn vẻ đẹp nội tâm cùng dấu ấn riêng biệt.

Giới thiệu triển lãm "Tinh hoa Đông Hồ" - Khơi dậy hồn dân tộc giữa miền di sản

Với mong muốn mang đến một mùa hè rực rỡ sắc màu văn hóa, Emeralda Resort Ninh Bình trân trọng giới thiệu đến du khách gần xa triển lãm nghệ thuật dân gian mang tên “Tinh Hoa Đông Hồ” – hành trình khám phá vẻ đẹp mộc mạc mà trường tồn của dòng tranh truyền thống.

Fusion tung chương trình ưu đãi hè mừng sinh nhật Fusionlife tròn 1 năm

Tập đoàn Fusion vừa tung ra chương trình ưu đãi mùa hè nhân dịp sinh nhật tròn 1 năm của Fusionlife, với nhiều quyền lợi và giải thưởng hấp dẫn dành cho các hội viên tham gia chương trình khách hàng thân thiết.

Emeralda Resort Tam Cốc ra mắt mô hình du lịch MICE giữa lòng di sản văn hóa – thiên nhiên Ninh Bình

Chỉ cách Hà Nội khoảng 2 giờ di chuyển, Emeralda Resort Tam Cốc gây ấn tượng bởi không gian được ôm trọn bởi thiên nhiên Tam Cốc trữ tình, cùng kiến trúc biệt phủ Bắc Bộ đầy tinh tế

Khám phá những mùi hương tươi mới cho mùa hè

Mùa hè – mùa của ánh sáng, những chuyến đi và những cảm xúc tươi mới – là thời điểm lý tưởng để làm mới bản thân, không chỉ qua trang phục mà còn bằng một mùi hương phù hợp. Thấu hiểu điều đó, thương hiệu nước hoa danh tiếng từ Tây Ban Nha, LOEWE, mang đến loạt gợi ý hương thơm nhẹ nhàng, thanh thoát và đầy cuốn hút, lý tưởng để đồng hành cùng bạn trong những ngày nắng vàng rực rỡ.

Versace Eros Energy: Sự bùng nổ của đam mê và năng lượng

Nếu bạn đang tìm kiếm một mùi hương vừa mạnh mẽ, vừa tràn đầy sức sống – một thứ vũ khí thầm lặng giúp bạn chinh phục thế giới mỗi ngày – thì Versace Eros Energy chính là cái tên không thể bỏ qua trong năm nay. Là phiên bản mới nhất thuộc dòng Eros danh tiếng, Eros Energy không chỉ kế thừa tinh thần quyến rũ, nam tính đặc trưng của Versace, mà còn được tái tạo với làn gió hiện đại, tươi mới và năng động hơn – đúng như cái tên “Energy” mà nó mang trên mình.

Namia River Retreat và Vietnam Color ra mắt triển lãm “Shades of Lotus”

Triển lãm nghệ thuật và thiết kế đa phương tiện tôn vinh linh hồn của Sen từ 26/06 – 13/07/2025

JW Marriott Phu Quoc Emerald Bay tổ chức “Đêm Tiệc Summer Solstice”: Khi thiên nhiên thổi hồn cho trải nghiệm chăm sóc sức khỏe và ẩm thực tinh tế.

Sự kiện độc nhất này mang đến một không gian kết nối sâu sắc với thiên nhiên với điểm nhấn là JW Garden, qua đó lan tỏa lối sống bền vững và tôn vinh ngày dài nhất trong năm tại đảo ngọc Phú Quốc.

DSQUARED2 ICON – Hương thơm biểu tượng cho thế hệ mới

Trong thế giới thời trang và mùi hương, “biểu tượng” không chỉ là hình ảnh – đó là một tuyên ngôn sống. Với bộ đôi nước hoa ICON Pour Femme và ICON Pour Homme, nhà DSQUARED² đã mang đến một định nghĩa mới về sự tương phản đầy hài hòa – nơi cá tính riêng biệt và sự kết nối sâu sắc cùng tồn tại.

Versace Bright Crystal – Biểu tượng của sự quyến rũ, thuần khiết và tỏa sáng

Không đơn thuần là một hương nước hoa mang sắc thái hoa cỏ tươi mát, Versace Bright Crystal là tuyên ngôn đầy tinh tế về vẻ đẹp quyến rũ, thanh lịch của người phụ nữ hiện đại.

Khám phá Sài Gòn sinh động qua từng góc nhỏ tại Hotel Indigo Saigon The City

Sài Gòn không chỉ là một thành phố để ghé thăm, đó là nơi để cảm nhận. Là nhịp bước rộn ràng trên những con hẻm chằng chịt, là hương vị đậm đà lan tỏa từ những gánh hàng rong, và là sự giao hòa đầy lôi cuốn giữa những hồi ức quá khứ và nhịp sống hiện đại.